باتون کوهنوردی

باتون ( عصا ) کوهنوردی چیست؟

باتون یا عصای کوهنوردی تجهیزات استانداردی برای افرادی که کوهنوردی، اسکی و پیاده روی می کنند به شمار می آید. دلایل  استفاده از آنها واضح است: باعث تکیه کردن و ثبات شما در همه ی سطوح می شوند.

برای اینکه اطلاعات دقیق تری از این وسایل به دست آورید، به نکات زیر توجه کنید:

تک یا جفت؟: شما میتوانید بین یک عصای کوهنوردی یا یک جفت باتون کوهنوردی انتخاب کنید.

بهترین طول را انتخاب کنید: باید طوری طول عصا یا باتون کوهنوردی خود را انتخاب کنید که از آرنج شما تا سطح زمین ۹۰ درجه خم شود.

بهترین ویژگی ها را انتخاب کنید: قابلیت تنظیم کردن، تاشدن، وزن مناسب و قفل شدن فقط تعدادی از ویژگی هایی هستند که هنگام خرید باید به آنها توجه کنید.

برای استفاده از باتون کوهنوردی آموزش ببینید: دانستن چند نکته مانند نحوه ی استفاده در برخورد با موانع، شما را در مسیرتان جلو می اندازد.

نکته: با اینکه عصای کوهنوردی برای استفاده ی شهری نیز قابل استفاده به نظر می رسند، هرگز نباید آنها را از یک فروشگاه وسایل پزشکی تهیه کنید. عصا و باتون کوهنوردی برای زمین های مناسب کوهنوردی و طبیعت گردی طراحی شده اند.

باتون یا عصای کوهنوردی چیست؟

باتون های کوهنوردی: به صورت جفتی به فروش می رسند و به عنوان تکیه گاه و پشتیبان مورد استفاده قرار می گیرند. این محصولات باعث پایداری شما در مسیر می شوند و فشار وارد شده روی زانو را کاهش می دهند. بعضی از مدل ها طولشان قابل تنظیم است و بعضی دیگر دارای فنرهایی هستند که درونشان تعبیه شده و شوک وارد شده هنگام ضربه را خنثی کنند.

عصای کوهنوردی: بعضی اوقات از آن به عنوان عصای پیاده روی یا عصای مسافرتی هم نام می برند که یکی از جفت باتون های کوهنوردی است. برای سطوح صاف و مواقعی که بار شما کم و کوله اتان سبک است، بسیار مفید است. عصای کوهنوردی قابل تنظیم است و برخی از آنها نیز دارای فنر هستند که شوک وارد شده بر اثر ضربه را خنثی می کنند. آنها هم چنین ممکن است دارای یک دوربین زیر دسته ش داشته باشند که بشود از آن به عنوان مونوپاد نیز استفاده کرد.

طول عصا یا باتون کوهنوردی

همانطور که گفته شد طول عصای کوهنوردی باید به میزانی باشد که آرنج شما با سطح زمین زاویه ی ۹۰ درجه را ایجاد کند. بسیاری از عصاهای کوهنوردی دارای قابلیت تنظیم طول هستند که کار را برای شما بسیار راحت می کنند. البته که باتون هایی در انواع طول های ثابت مختلف، موجود و قابل تهیه هستند. به نکات زیر دقت کنید تا مناسب ترین باتوم کوهنوردی را انتخاب کنید.

برای باتون هایی که طول آنها قابل تنظیم است:

اگر قد شما ۱۸۰ سانتی متر به بالاست، عصا یا باتون قابل تنظیم را به بیشترین طول تنظیم کنید (۱۳۰ سانتی متر مناسب ترین اندازه است.)

اگر قد شما زیر ۱۸۰ سانتی متر است، می توانید با تنظیم این باتونها مناسب ترین طول را برای خود پیدا کنید.

برای باتون های با طول ثابت:

از جدول زیر استفاده و همینطور با فروشندگان این وسایل مشورت کنید تا مناسب ترین اندازه را تهیه کنید:

طول باتون مناسب برای قدهای محتلف

تنظیم باتون کوهنوردی

اگر عصای کوهنوردی قابل تنظیمی دارید، مهم است که طول متناسب با قدتان را پیدا کنید. باتون های تنظیم نشده می توانند باعث بروز ناراحتی و آسیب در نواحی بازو، شانه، کمر و گردن شوند.

اگر باتون با سه درجه برای تنظیم طول دارید، اول آن را در بالاترین درجه تنظیم کنید، سپس در درجه وسط و در آخر در پایین ترین درجه تا بهترین طول را متناسب با بازو و شانه هایتان برای شما مشخص شود.

برای پیمایش در سربالایی: هرچه شیب بیشتر باشد، طول باتون های خود را کوتاه تر کنید. باتون های کوهنوردی در حرکت صعودی باید بدون ایجاد فشار یا خستگی به شما کمک کنند و شانه های شما هرگز نباید تحت فشار قرار بگیرند در صورت پیش آمدن چنین موقعیتی، طول باتون های خود را کاهش دهید.

برای پیمایش های شیب دار سرپایینی: سعی کنید طول هر باتون را به اندازه ی ۵ الی ۱۰ سانتی متر بیش از مقداری که آن را برای پیاده روی تنظیم کرده اید، بیشتر کنید. این کار تعادل بدن شما را تا حد زیادی بالا می برد.

اگر در یک پیمایش طولانی پر از پستی و بلندی هستید: برای افزایش راحتی و پایداری بیشتر، می توانید در سربالایی ها طول آن را کاهش دهید و در سرپایینی ها طول آن را زیاد کنید.

ویژگی های باتون یا عصای کوهنوردی

بسته به اینکه شما تصمیم گرفته اید چطور از باتون های کوهنوردی خود استفاده کنید، خوب است قبل از تهیه کردن آنها، نگاهی به نکات زیر بیندازید:

باتون هایی با طول قابل تنظیم: همانطور که گفته شد با توجه به قد شما و همینطور سطح زمین می توان این باتون ها را تنظیم کرد.

باتون هایی با طول ثابت: این باتونها نسبت به انواع قابل تنظیم، وزن کمتری دارند چون از قطعات کمتری برای ساخت آنها استفاده شده است و همین ویژگی باعث محبوبیت زیاد این باتون شده است. برای فعالیت هایی که شما طول مناسب را می دانید، مفید و قابل استفاده هستند.

تاشو: این دسته از باتون ها، عملکردی مانند چادر های مسافرتی تاشو دارند و به داخل جمع می شوند. باتون های تاشو معمولا بسیار سبک و قابل حمل هستند و بین دوندگان حرفه ای و کسانی که پیاده روی های سریع می کنند، محبوبند.

ضربه گیر: همانطور که ذکر شد این دسته از باتون ها بخاطر فنر هایی که درونشان تعبیه شده شوک وارد شده بر اثر ضربه را خنثی می کنند. این ویژگی قابلیت فعال و غیرفعال شدن هنگامی که نیاز نیست، را دارد. مثلا هنگام صعود و سربالایی می توانید آن را غیرفعال کنید. ضربه گیری ویژگی بسیار خوبی است که یک باتون میتواند داشته باشد اما اغلب برای افرادی که کمر، زانو، مچ یا مفاصل آسیب دیده دارند، توصیه می شود.

باتون های استاندارد: این دسته از باتون ها، قابلیت ضربه گیری ندارند، سبکترند و در نتیجه ارزانترند. با اینکه هنگام استفاده در سرپایینی آنچنان موثر نیستند، اما تعادل و پشتیبانی مشابهی با باتوم های ضربه گیر ایجاد می کنند.

باتون های فوق سبک: باتون های فوق سبک مزیتشان وزن کمتر که باعث سریعتر حرکت کردن آنها می شود، است. در طول پیاده روی های طولانی خستگی کمتری را به همراه دارند. همچنین برای حمل در کوله این باتون ها پیشنهاد می شوند. جنس بدنه ی این باتون ها، تعیین کننده ی وزن کلی آنهاست.

مکانیسم های قفل کردن باتون های کوهنوردی

فارغ از اینکه عصای کوهنوردی شما قابل تنظیم هست یا نه، همه ی انواع باتون ها دارای قابلیت قفل شدن هستند. برای دسته ای باتون ها که قابل تنظیم نیستند، طول باتون ها به بلند ترین حالت و سپس به کوتاه ترین حالت در می آید. برای باتون هایی که قابل تنظیم هستند، می توانید آنها را به دو الی سه طول مختلف تنظیم کنید و ارتفاع آن را با توجه به خودتان تغییر دهید.

اغلب باتون های کوهنوردی از یکی از ۴ مکانیسم زیر استفاده می کنند:

قفل اهرمی خارجی: اهرمی که روی قسمت خارجی باتوم قرار گرفته است، تنظیم طول باتون را سریع و آسان می کند. حتی مواقعی که دستکش پوشیده باشید.

قفل فشاری: باتون های دارای این مکانیسم در جای خود می چرخند و با یک کشش قفل می شوند. دکمه ی آن را فشار دهید تا قفل باز و باتوم آزاد شود. البته بعضی از این انواع این دسته طولشان تغییری نمی کند.

قفل پیچ: از یک دستگاه تنظیم کننده ی پیچ که بسیار بادوام و محکم است، در این باتون ها استفاده شده.

قفل های ترکیبی: بعضی از باتون های کوهنوردی برای تعادل بیشتر، وزن سبکتر و سهولت استفاده، از چند مکانیسم استفاده می کنند. به عنوان مثال ممکن است در قسمت بالایی یک باتوم از قفل خارجی و در قسمت پایینی یک باتون از یک قفل پیچ استفاده شود.

نکته: تمام این مکانیسم های قفل کردن ممکن است در طول زمان شل شوند. بنابراین قبل از شروع پیمایش هایتان اطمینان حاصل کنید که به طور کامل قفل شده اند. در قفل های اهرمی شاید لازم باشد شما دوبار این موضوع را چک کنید.

مواد به کار رفته در بدنه ی عصای کوهنوردی

ساختار بدنه ی باتون های کوهنوردی، تعیین کننده ی وزن کلی باتوم هاست.

آلومینیوم: انتخابی بادوام تر و اقتصادی تر. هر جفت باتون های آلومینیومی معمولا بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ گرم وزن دارند. البته وزن دقیق آن بنابه شرایط ممکن است متفاوت باشد. این باتون ها بسیار محکم و مقاوم هستند و زیر فشار زیاد ممکن است خم شوند اما شکستن آن بسیار بعید است.

ترکیبی: معمولا در این باتون ها به طور جزئی یا بیشتر، از کربن استفاده شده است. وزن آنها هم بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ گرم در هر جفت است. هنگام برخورد با موانع، لرزش ایجاد شده را کم می کنند اما نسبت به انواع آلومینیومی آسیب پذیر تر هستند و امکان شکسته شدن آنها زیاد است. اگر مسیر شما ناهموار و سنگلاخی است، باید به این موضوع دقت کنید.

باتون های دسته دار

برخی از باتون ها و عصاهای کوهنوردی، دسته هایی به شکل چنگک دارند که قابلیت تنظیم تا ۱۵ درجه را دارا هستند و مچ دست شما را در وضعیتی ثابت و خنثی نگه می دارند. همچنین بعضی از عصاهای کوهنوردی دارای دسته ای شبیه به  دسته های عصاهای معمولی هستند که قابلیتی ویژه برای افرادی که پیاده روی های سبک می کنند، می باشد.

جنس دسته ها

جنس این دسته ها در انواع مختلفی وجود دارد و شما براساس راحتی خود جنس آن ها را انتخاب می کنید:

چوب پنبه: رطوبت دست شما را می گیرد و هنگام در دست گرفتن بسیار راحت هستند و لرزش ایجاد شده بر اثر برخورد با موانع را کاهش می دهند. اگر تعریق دست شما زیاد است یا در هوای گرم پیاده روی می کنید، گزینه ی بسیار مناسبی برای شما به حساب می آید.

فوم: این مورد هم رطوبت را کاهش می دهد و بسیار نرم است.

لاستیک: دست شما را در برابر سرما، شوک و لرزش ایجاد شده بر اثر ضربه عایق می کند. پس برای استفاده در روز های سرد بسیار مناسب است. برای دست های عرق کرده و تاول زده توصیه نمی شود در نتیجه برای استفاده در روزهای گرم مناسب نیست.

باتون های کوهنوردی مردانه، زنانه و بچگانه

بعضی باتون ها منحصرا برای آقایان، بانوان یا بچه ها طراحی شده اند اما اکثریت آنها برای همه قابل استفاده هستند. مواردی که این تفاوت ها را ایجاد می کند طول، رنگ و اندازه آن است. در آخر باتون را انتخاب کنید که همه ی ویژگی های آن مورد پسندتان باشد.

قسمت های دیگر باتون های کوهنوردی

بند های مچ دست: بسیار معمول است که کوهنوردان نادرست از بند های مخصوص مچ دست استفاده کنند. طرز استفاده ی صحیح به این شکل است که شما دست خود را زیر بند بپیچید، پایین ببرید و دسته ی باتون را بگیرید. این تکنیک از مچ و کف دست شما در برابر آسیب های احتمالی محافظت می کند.

می توانید طول بند را برای زمان هایی که میخواهید استراحت کنید با پایین آوردن دست خود، تنظیم کنید. تنظیم مناسب این امکان را به شما می دهد تا بایستید] دسته ی باتوم را بگیرید، کوله ی خود را جابجا کنید، سپس دوباره باتون را به حالت قبل از بند آن به دست بگیرید.

توجه داشته باشید بسیاری از بند ها قابلیت تنظیم از سمت چپ و راست را دارند و دارای نوار های بتونی و روکش دار برای تاول نزدن دستهای شما هستند.

گل باتون: باتون ها معمولا در پایین بدنه خود شامل قسمت قابل حملی به اسم گل باتون هستند. از گل باتون های درشت در زمین های برفی یا گل آلود استفاده می شود.

سخمه: بخشی از اجزای باتون که به وسیله آن باتون در زمین و برف فرورفته و بدون حرکت می ماند. که این کار باعث عدم لغزش کوه نورد شده و احتمال سر خوردن کوه نورد کاهش می یابد. کشش سطحی مناسبی رو یخ ایجاد می کنند و عمر باتون های شما را افزایش می دهند. برای کاهش ضربه به زمین استفاده می شوند. معمولا به صورت جداگانه هم به فروش می رسند اما برای زمین های آسفالت مناسب نیستند.

راهنمای خرید باتون کوهنوردی

در کنار همه موارد که در اینجا ذکر شد، چند نکته دیگر زیر را هم در نظر داشته باشید:

• اکثر باتون های چینی یک بار مصرف هستند. اگر تنها هدفتان یکی دو ساعت پیاده روی باشد، جواب می دهند. اما اگر به دنبال قله نوردی و پیمایش های جدی هستید، مهمان یکی دو برنامه شما خواهند بود.
• یک جفت باتون با کیفیت و خوب سالها عمر می کند. به هیچ وجه جنس بی کیفیت را انتخاب نکنید.
• افراد سنگین وزن (در کوهنوردی بالای ۸۰ کیلوگرم) بهتر است از باتونهای با سطح مقطع بزرگتر استفاده کنند.
• اگر هدفتان پیمایش های زمستانی است، به دنبال باتون باشید که گل برفهای بزرگ بتوان روی آن نصب کرد. در زمان برف کوبی متوجه منظور ما خواهید شد.

نحوه استفاده از باتون کوهنوردی

خوشبختانه نکاتی که بتوانند طرز صحیح استفاده از این باتون ها را به شما آموزش دهند، وجود دارند. با رعایت این نکته ها و توصیه ها بهتر و آسانتر در مسیر خود قرار می گیرید.

تناوب بین پا و باتون

بسیاری از افراد هنگام استفاده از باتون ها به سرعت ریتم آن را با پای خود تنظیم می کنند. (پای راست، باتوم چپ، پای چپ، باتوم راست) درصورتی که ریتم از کنترلتان خارج شد، لحظه ای بایستید و دوباره شروع به قدم برداشتن و به اصطلاح کاشتن باتوم در زمین کنید. پس از چند بار، بدون اینکه در مورد آن فکر کنید با ریتم همراه می شوید.

کاشت همزمان باتون

بعضی اوقات ممکن است شما بخواهید همزمان هر دو باتون خود را بکارید و دو قدم بردارید و این کار را ادامه دهید. این کار در صعود های شیب دار یا فرود هایی که به ثبات و تعادل بیشتری نیاز دارید، مفید واقع شود.

قدم برداشتن عادی: هنگام استفاده از باتون های کوهنوردی بهتر است خیلی عادی قدم بردارید و حالت طبیعی بازوهای خود را حفظ کنید؛ انگار که باتون در دست ندارید. باتوم ها ممکن است پشت سر شما کمی زاویه دار قرار بگیرند که وقتی خواستید آن ها را بکارید، بتوانید همزمان رو به جلو حرکت کنید.

در چالش قرار گرفتن با موانع

باتون های پیاده روی در مواقع برخورد شما با موانع می توانند بسیار مفید واقع شوند.

گذر از رود ها و رودخانه ها: باتون های کوهنوردی پایداری بیشتری را هنگام گذر کردن از رود ها و رودخانه ها برای شما فراهم می کنند. هربار که باتون خود را کاشتید، از ایمن بودن ادامه ی مسیر اطمینان حاصل کنید. در مواجهه با رودخانه های عمیق تر طول باتون را افزایش دهید.

گودال ها: می توانید اطراف آن ها مانور دهید و پایداری خود را بیشتر کنید. یا اینکه می توانید با بلند کاشتن آن، یک طاق ایجاد کنید.

سنگ های بزرگ: برای گذشتن از سنگ های بزرگ، باتون ها به شما توان لازم را می دهند. برای این کار، هنگامی که روی سنگ ایستاده اید، همزمان هر دو باتون را با فشار در زمین پیش رویتان بکارید.

چوب و خاشاک: برای گذشتن از این مانع هم با قدرت باتون ها را روی زمین بکارید. اگر در حال ورود به رودخانه هستید، این کار به حفظ تعادل شما نیز کمک شایانی می کند.

گاهی از باتون های کوهنوردی برای برپا کردن چادر های مسافرتی نیز استفاده می شود. اگر در سفر خود قصد استفاده این قابلیت را دارید، اطمینان حاصل کنید که چادر و باتون شما برای این کار مناسب هستند.

منبع :

مجلیه climber بهار 2015